از مجموعه آثاري كه معرّف شخصيّت­هاي تأثيرگذار آذربايجان مي­باشد، تا كنون كتاب­هاي "علي مسيو"، "باقرخان سالار ملي" و دو جلد "مشاهير آذربايجان" از همين قلم منتشر و به محضر دانشوران محترم تقديم گرديده و مورد استقبال مشتاقانه علاقه­مندان قرار گرفته است. جلد سوّم كتاب "مشاهير آذربايجان" نيز آماده چاپ مي­باشد. اينك كتاب "نگارگران بزرگ آذربايجان" كه حاوي شرح احوال و مختصري از خدمات و خلاقيّت­هاي پنج نقاش چيره­دست اين خطه – مير مصوّر، رسّام ارژنگي، طاهرزاده بهزاد، كمال­الدّين بهزاد و سلطان محمّد تبريزي مي­باشد در پيش روي خوانندگان ارجمند قرار دارد. همچنين در بخش نياكان پدري ارژنگي­ها نيز به شرح حال و آثار آقا ميرك، مير علي هروي و سيّد ابراهيم آقامير اجمالاً پرداخت شده است.

مؤلف، معرّفي اين شخصيّت­هاي برجسته و آثار ارجدار و ناميراي آنان را بيشتر از اين جهت بر خود فريضه مي­داند كه اين هنرمندان سترگ با آن شخصيّت معظم و خدمات گرانقدر تاريخيشان، گمنام مانده­اند. چنان گمنامي كه مايه تأثر و تأسّف مي­باشد. در حالي كه كمال­الملك نقاش نامدار معاصر به استادي ميرمصوّر اذعان مي­كند، خود كمال­الملك را دانش­آموزان دبستاني مي­شناسند، ولي شخصيّت ارزشمند و آثار فناناپذير مير مصوّر، اين هنرمند بزرگ قرن اخير، حتّي بر اغلب هنرمندان زادگاهش تبريز هم ناشناخته مانده است.

رسّام ارژنگي ديگر برادر صاحب هنر ميرمصوّر هم همين طور. اين صنعتگر چهره­پرداز نيز علاوه بر نقاشي كه هم تابلوهاي گرانسنگ و هم مقالات سودمندي در آموزش نگارگري از وي به يادگار مانده، در ديگر زمينه­هاي هنري نيز يد طولاني داشته است. از جمله سرودن شعر، نوشتن نمايشنامه، نقد و بررسي، طنزنويسي و... .

حسين طاهرزاده بهزاد نيز كه هم در دوران مشروطيّت در تبريز با ترسيم كاريكاتورهاي جانداري در راه مبارزه با استبداد و بسط دموكراسي و آزادي در ايران سهم قابل توجّهي داشته، بعدها نيز خدمات خود را ادامه داده است.

كمال­الدّين بهزاد اين مينياتوريست عصر صفوي كه در آذر ماه 1382 كنگره بين ­المللي بزرگداشت وي با همكاري فرهنگستان هنر و دانشگاه هنر اسلامي تبريز در تهران و تبريز برپا شد، اينك تبديل به يك چهره جهاني شده است كه در كشورهاي مختلف جهان با برگزاري كنگره ­هاي بين­ المللي يادش را گرامي مي­دارند و آثار ماندگارش را توتياي چشم مي­كنند.

سلطان محمّد تبريزي، اين نماينده سرفراز مكتب تبريز نيز از جمله هنرمندان بزرگ و در عين حال گمنام است كه نام و آثار گرانسنگش مايه افتخار زادگاهش شهر تبريز مي­باشد.

اين فرزندان خلف آذربايجان، در سينه پر مهر و عطوفت اين خطه هنرپرور پرورش يافته و چنان در تاريخ هنر اين مرز و بوم تأثير برجاي گذارده­اند كه هر يك تبديل به شناسنامه­اي براي زادگاهشان گرديده­اند.

پرواضح است كه تعداد اين چهره­هاي درخشان خيلي بيشتر از اينهاست. اين برهه از تاريخ، همّت و پايمردي صاحب قلمان توانمند را طلب مي­كند كه با پژوهش و نگارش شرح احوال و آثار گرانقدر آنان كه در رشته­هاي مختلف هنري تلاش و مجاهدت كرده­اند، اين مشاهير ناشناخته مانده به نسل كنوني و نسل­هاي آينده شناسانده شوند و با معرّفي آنان، عظمت و شايستگي خلق آذربايجان نيز در برابر ديد همگان قرار گيرد.

گفتني است كه در تهيّه اسناد و تصاوير مربوط به برادران ارژنگي، عزيزاني ياري و مساعدتم كرده­اند. آقاي مهندس مجتبي نخجواني هنرمند تلاشگر و خوش ذوق تبريز زمينه آشنائي مؤلف را با خانم ناهيد ارژنگي نوه زنده­ياد ميرمصوِّر را فراهم آورده­اند و اين بانوي محترم و هنرمندزاده نيز با سعه صدر، مدارك و عكس­هائي را از خانم هما ارژنگي فرزند روانشاد سيّد عبّاس رسّام ارژنگي و ديگر اعضاي اين خاندان ارجمند تهيّه و در اختيار نگارنده اين سطور قرار دادند. همچنين جناب آقاي دكتر رحيم چاوش اكبري استاد دانشگاه آزاد اسلامي تهران، ديوان رسّان ارژنگي و تعدادي سند لطف فرمودند. آقاي فراز يكيتا فرزند شاعره توانمند تبريز خانم فرانك فريد متخلص به "ايپك" نيز عكس­هائي از طاهرزاده بهزاد را اهداء كردند كه جا دارد از همه اين عزيزان فرهيخته تشكر و سپاسگزاري نمايم.

صمد سرداري­نيا

دیدگاه خود را بنویسید